Creative Commons In mijn eerste artikel voor Livepodium.nl vertelde ik je over auteursrechten en hoe deze rechten te beschermen. In dit stukje wil ik even verder gaan en het hebben over Creative Commons (hierna: ͞CC͟).

CC is een Amerikaanse non-profit organisatie die in 2001 tot leven werd gebracht door enkele juristen gespecialiseerd in auteursrechten. Zij waren van mening dat de auteurs via het auteursrecht eerder beperkt waren om hun creatieve werken door gebruikers te laten verspreiden of herwerken zonder telkens toestemming te moeten vragen aan de auteur. Om dit op te lossen, ontwierpen deze juristen een licentiemodel.

Om het simpel te verwoorden… Een Creative Commons licentie is een licentie waarbij lichtelijk wordt afgeweken van de traditionele auteursrechten en waarbij de auteur aan de gebruiker het recht geeft zijn werken vrij te gebruiken (weliswaar onder bepaalde voorwaarden) zonder daarvoor eerst toestemming te vragen of een vergoeding voor te betalen aan de auteur.

Hoe werkt het? De oprichters van CC creëerden 6 verschillende vormen van CC-licenties. Door de jaren heen werden deze vormen aangepast of verbeterd naar de eisen van de auteurs en de gebruikers. Elke licentievorm heeft een bepaald symbool waardoor de voorwaarden voor het gebruik van de werken snel en gemakkelijk te herkennen is. Als auteur kies je een licentie waarvan de voorwaarden voldoen aan jouw eisen en koppel je het aan jouw creatieve werk door middel van het licentiesymbool. De gebruiker krijgt bij het klikken op het symbool onmiddellijk verduidelijking welke voorwaarden door de gebruiker moeten gerespecteerd worden. Ik hoor jullie al vragen: ͞”wat met creatieve werken die niet online worden verspreid?” Ook deze werken kunnen uiteraard genieten van CC-licenties. De website van CC voorziet een tekst die je dan bij je creatie kan toevoegen bijvoorbeeld bij een beeldhouwwerk dat wordt tentoongesteld.

Soorten CC-licenties Om van ͞”all rights reserved” over te gaan naar ͞”some rights reserved” kan je als auteur gebruik maken van de volgende soorten CC-licenties. Elke vorm wordt vooraf gegaan met een CC symbool.

Naamsvermelding (afgekort: BY):

De gebruiker is volledig vrij om het creatief werk te gebruiken of te verspreiden zolang de naam van de auteur steeds wordt vermeld, ongeacht het gebruik al dan niet commerciële doeleinden heeft.

Naamsvermelding-GelijkDelen (BY-SA):

De zelfde voorwaarden als bij gewoon naamsvermelding maar de gebruiker is wel verplicht om voor de herwerkte versie dezelfde voorwaarden van naamsvermelding te gebruiken.

Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken (BY-ND):

De creatieve werken mogen enkel worden verspreid, gekopieerd of verdeeld maar niet herwerkt. Het origineel moet dus onaangeraakt blijven.

Naamsvermelding-NietCommercieel (BY-NC):

Deze licentie spreekt voor zich. De werken mogen herwerkt, verspreid, gekopieerd of gedistribueerd worden enkele en alleen voor niet-commerciële doeleinden.

Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen (BY-NC-SA):

De herwerkte creaties mogen enkel gebruikt worden voor niet-commerciële doeleinden en de gebruiker moet deze herwerkte creatie onder dezelfde voorwaarden van naamsvermelding te gebruiken.

Naamsvermelding-NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken (BY-NC-ND):

De creaties mogen enkel verspreid, gekopieerd of verdeeld worden maar niet herwerkt. En ook hier kan dat enkel en alleen voor niet-commerciële doeleinden.

Voordelen vs. nadelen De oprichters van CC hadden de intentie om deze licenties voor zowel de auteurs als de gebruikers voordelig te maken. Maar zoals de meeste dingen in het leven, zijn er ook nadelen aan verbonden.

Eén van de belangrijkste voordelen is dat je geen beroep hoeft te doen op beheersvennootschappen zoals SABAM of BUMA/STEMRA. De CC-licenties zijn gratis. Maar aan de andere kant ben je wel zelf verantwoordelijk voor de bescherming en de inning van jouw rechten en het uitvoeren van de licentie. Het brengt financieel niet veel op aangezien de werken vrij en gratis beschikbaar zijn. Dit kan natuurlijk problematisch zijn wanneer een werk een sterk commercieel karakter heeft.

Ook een combinatie van lidmaatschap van beheersvennootschappen en een CC-licentie is (voorlopig) niet mogelijk daar de meeste beheersvennootschappen met een exclusieve licentie werken. BUMA/STEMRA laat dit wel toe onder bepaalde voorwaarden dat het creatief werk enkel voor niet-commerciële doeleinden worden gebruikt.

Door CC-licenties te gebruiken zorg je als auteur er ook voor dat Illegaal verspreiden van creaties worden tegengehouden. De creaties kunnen op een tamelijk vrije, toegankelijke maar vooral legale manier gebruiken maken van deze werken.

Eén van de grootste nadelen is wel dat je de CC-licenties niet zomaar kan intrekken. Om de verdeling van jouw werken tegen te houden kan je wel op basis van een meer beperkte licentie zoals bijvoorbeeld de BY-NC-ND -licentie.

Tot slot Het is als auteur belangrijk om eerst te bepalen wat je met je werk wilt bereiken. Daarna kan je pas beslissen om dit via CC te doen of via de klassieke auteursrechtenwetgeving. Als tip kan ik je geven om zeker eens een kijkje te nemen op de website van Creative Commons (zie de links onderaan) of om advies in te winnen van een advocaat of jurist omtrent de juridische gevolgen van het nemen van een CC-licentie alvorens een beslissing te nemen.

Sabrina Varsalona Entertainment Juriste SAVA Entertainment Law Consultancy

Bronnen: www.creativecommons.org www.creativecommons.be www.creativecommons.nl Poppuntgids, 2014, J.Pauly, Y.H’Madoun

Voor de eerste column van Sabrina Varsalona over de bescherming van een artistiek werk klik hier